Conectate con nosotros

Wiñaykawsay

 

Wiñaykawsay  Rikchari

Chay 1822  watapimi Gran Colombia tantariman yaykurkanchik, chaypika kullasuyu nishkami karka, manakashpaka Quito marka shutiwanmi yaykurkanchik. Chay pachapika ñapash pushakkuna, chapakshina llamkakkunapashmi tiyarka, shinaka chapakkunata pushak, Chapak kamachikkuna, uchilla kamachikkuna, rikukkunapashmi  kitikamay  ukupi tiyarka.

Ecuador mama llakta kutirikpika, chay chapakkunaka may llamkaykunatami  hapirkakuna, shinaka  wakinpa allí kawsayka awkakunapa makipimi sakirirka, paykunami maypipash hatun pushak tukurkakuna.

Mama llaktapa kallari kawsaypika, Gran Colombia tantarita pushak  Simón Bolívar Kishpikay awkami ima kamachik pushakkunata wiñachirka, shinaka may kitikamay kamachipuna, pituykamaykunatami  paktachishpa kallarirka, chaypimi chapak llamkaytapash ña kallarirka.

1832 watapimi Hatun Tantari chay  Kiti kamachiykunata chapakpa kamachikta wiñachirka, shinaka markapa kitiyuk pushakkunami kamachikta churarka, chaypimi chapakkunapa ukukamachikta wiñachirka. Chaypika ñapash chapakkunataka mana shuktak llamkayta ruranatapashmi willarka, shinaka kitikamachikkunami imatapash ruranata charirka, ashtawanka chay  chapak kishpichikkunaka , uchilla chapakkuna, rikukkunapashmi anchuchishka karka, chay uchilla kamachik, paypak yanapakkunallami sakirirka.

Juan José Flores awkapa apuk, paypak shukniki pushak pachapipash mana ima llamkaykunata kamachishpa chapakkunapakka sakirkachu, chaywanka imashina Mama llaktapa chapakkunaka mana riksishkashinami karka, paypa llamkayka mana shuktak markaman kitimanpash llukshirkachu.

Chay  1835 watapi Vicente Rocafuerte pushak tukukpimi chapakkunataka, imashina 1930 watapi kashkapimi hawayachishpa  shinallatak churarka. Chaypimi chapakkunaka achka yachayta, llamkaytapash kushpa kawsachirka, shinami kapaktukukkamay, kitikamayta wiñachishpa hatun kamachikta churarka. Chay kamachikpimi may  Kiti Kamachiykuna chapakta allí kawsachun, allí uskiyuk  kachun, sumak wasi charichuntami kacharka.

Chay Mama llaktapa Kamachik Ruraymi 1843 watapika shuk mushuk Chapakkunapak kamachikta kurka, chaypika Ruray Awlli  ukupimi churashpa, kiti kamachikkunataka kichushpa, ashtawanpash  Pushak Hatun Kamachik, shinallatak shuktak Mama llaktata rikukkunatami  chapakkunataka minkarka. Chaykunami Mama llaktapa chapakkunapak kallari  tantari, yachaynayachiypash kallarirka.

Panchi killa 1848 watapimi Ruray Awlli pushak, chay Quito kitikamay kamachik rurashkata churaykamachirka,  chaypimi chapakkunapak ima llamkaykunata allí rikuchirka, ashtawanka mana ruray awlliwanmi churarka. Chay kamachikpimi kitipi chapakkunaka shuk  Chapakta Pushak, Pushak, wasiñanta chapak, llamkachishkapash tiyachun nirka. Shinaka Chapakta Pushakmi hatun pushak tukurka, paytaka Ruray Awlli pushakmi shutichik karka. Kay kamachikkunawanmiña mana Kitikamaykuna ukupi sakirkachu, paypak ima llamakaykunata ashtawan achikllachishpaka shuktak kawsaypi churarka.

Chaykunaka pakalla Millay rurakkunata, llulla rimaykunata, shuwakunata, wañuchikkunata, pushakman rimakkunata, shuktak mama llaktamanta shamukkunata pankata rikunatami churarka, Shinallatak maypi pukllana, kushikuy kana, raymi rurana, shuktak ruraykunapash chapakkunami ari nishpa allichirka.  Chaykunaka sumak kawsayta, alli kawsaypurata paktachinkapakmi shina kacharka.